Kolk-herkraak
Zondag 12 december is er een stuk van het voormalige Kolk-complex herkraakt. Begin jaren negentig hadden de krakers hier enkele tientallen panden bezet die sterk verkrot waren door eerdere speculatie. Enkele jaren later werden de krakers in twee ontruimingsakties (20-12-93 en in het begin van 1994) door in totaal duizend politiemensen ontruimd. Hierna liet de ABN-AMRO vele monumenten verdwijnen op niet altijd even legale wijze en werd het winkelcentrumgedrocht 'De Kolk' gebouwd. Enkele verliesgevende panden wist de bank met grote winst de gemeente in de maag te splitsen.
Anno 1999, 6 jaar na de ontruiming, blijkt er nog steeds niets geworden te
zijn van de renovatie van die panden en is het kolk-projekt grotendeels een
mislukking. Konklusie: de krakers zijn toendertijd onterecht ontruimd. Het
is dan ook logisch dat de onterechte ontruiming voor leegstand wordt gevolgd
door een herkraak.
In de jaren zeventig werd er druk gespeculeerd met panden in de omgeving van de Nieuwezijds Kolk. Dufour kocht panden aan en pestte bewoners en winkels weg. Daarna staakte elke vorm van onderhoud. In sommige gevallen werd het verval nog een handje geholpen. De opzet was duidelijk: Er moest zoveel mogelijk plat om vrij baan te maken voor eventuele projektontwikkeling. Eind jaren zeventig bemoeit ook toenmalig PPR-raadslid van der Ven zich ermee. Na onderzoek konkludeert hij: "Dufour intimideert de bewoners van zijn panden op een onaanvaardbare wijze. Naast bedreigingen is aan te tonen dat Dufour regelmatig fysiek geweld toepast (..)Dufour wordt zelfs bij het uitoefenen van zijn terreur af en toe daadwerkelijk gesteund door politieambtenaren".
De nabijgelegen voormalige bioscoop Royal was ook een speelbal van
speculanten geworden. Hier hield het duo Fagel en van der Sluijs zich mee
bezig (Fagel is via zijn dochters nog steeds aktief als speculant. Ook hij
schuwt intimidatie van bewoners niet). De bioscoop brandde af en er vormde
zich langzamerhand een aaneengesloten gat in de binnenstad. Toen een latere
eigenaar het financieel niet meer trok, meerdere belachelijke grootschalige
plannen bleken niet haalbaar, heeft de AMRO als hypotheekverstrekker het
complex overgenomen. De ABN-AMRO ging ongeveer op dezelfde voet verder als
de mensen die daarvoor door het geld van de ABN-AMRO gesteund werden: Het
verval ging door, men verzon grootschalige plannen en men gaf geen ruk om
wat er met het gebied gebeurde, als er maar geld uit zou rollen. Kleinere en
grotere speculanten en projektontwikkelaars doken op de omliggende panden
met meer of minder succes. Een van deze panden, Nieuwendijk 134 van de
Kroonenbergroep, is al sinds 1991 gekraakt.
Vanaf mei 1991 werden er twintig panden gekraakt uit protest tegen de grootschaligheid van de plannen en de langdurige leegstand. Het langst leegstaande pand was sinds de tweede wereldoorlog niet meer in gebruik. Ook zaten er panden bij waar de huurders recenter moesten vertrekken omdat er duurdere appartementen moesten komen.
Vanuit krakers, buurtbewoners en talrijke organisaties kwam er verzet tegen de door de ABN-AMRO gepresenteerde plannen. Er moest een hotel, parkeergarage, kantoorklont en winkelcentrum komen. Als misplaatst 'zoethoudertje' planden de betongieters nog enkele tientallen luxe appartementen bovenop de kolos. Deze woonruimtes stonden wat betreft aantal en prijzen in geen verhouding met wat er door de financiele steun van de AMRO-bank verdwenen was.
De kritiek richtte zich niet alleen op het verlies aan woonruimte. De
parkeergarage is ook velen een doorn in het oog geweest, evenals het
verdwijnen van nog meer oude panden en de grootschaligheid van de plannen.
De winkelcentrumplannen werden weggehoond. Er moest een centrum komen voor
jongeren met een aanbod in de hogere prijsklassen. Dit betekende dus de
zoveelste spijkerbroekenwinkel in het gebied. Tenminste, zover kwam het niet
want de winkels die er uiteindelijk terecht kwamen, haalden het niet en
gingen een voor een dicht. Mensen die onverhoopt op de roltrap gingen het
koopcentrum in, draaiden al snel weer om bij het zien van de desolate
winkelgallerij.
Voordat deze ellende uiteindelijk gebouwd kon worden, moest er nog wat afgemarchandeerd worden. Om een groter bouwvolume te krijgen, wilde men van zoveel mogelijk stegen en monumenten af. Dat er zelfs verplichtingen tot herbouw van elders gesloopte monumenten lag, werd terzijde geschoven. Ook de monumenten die ter plekke behouden moesten blijven, werden zelfs gesloopt. Zo werd bijvoorbeeld Nieuwezijdskolk 19 volgens de ABN-AMRO en de politie bij de ontruiming door de ME-shovel zodanig beschadigd dat onmiddelijke sloop zou moeten volgen. Het pand is daarna opgeslagen bij aannemer Jurriens. Voor demontage was nog geen vergunning aanwezig. Uit kort geleden bij ons bezorgde post blijkt dat er ruim voor de ontruiming onderhandelingen liepen tussen Stadsherstel en de ABN-AMRO om dit pandje te slopen en elders te herbouwen. Blijkbaar speelde de ME het spelletje mee en leverde het excuus om te slopen.
Een aantal monumenten heeft de ABN-AMRO onder druk wel in hun renovatieplannen opgenomen. Hieronder bijvoorbeeld Dirk van Hasseltsteeg 2-4-6. In plaats van te behouden en op te knappen werden de panden van hun dak ontdaan. Deze uitsloopwerkzaamheden vonden plaats toen er nog geen ontruimingsvonnis voor de krakers was. Bij de ontruiming van een ander deel van het kolk-complex is een slooploeg samen met de politie de nog niet te ontruimen panden binnengevallen. Een kraker die dit probeerde te verhinderen en hierbij in zijn recht stond, werd opgepakt.
Toen onder het ontruimde kraakkomplex een middeleeuwse muur gevonden werd en dus de bouwplannen aangepast moesten worden, zag de bank zijn kans schoon. De gemeente zou de panden overnemen en een zak geld neerleggen om te voorkomen dat de bank gewoon gedeeltes van de muur zou slopen voor de parkeergarage. Met Dirk van Hasseltsteeg 2-4-6 gebeurde vervolgens niets.
Wij rekenen het de ABN-AMRO aan dat zij jarenlang speculanten financieel
heeft gesteund, uiteindelijk zelf de verkrotting nog verder heeft laten gaan
en ons heeft opgezadeld met de enorme beton- en glaspuist op de plaats van
het eerder gekraakte komplex 'De Kolk'. Onzinnige ontruimingsvonnisen en een
onwerkelijke kijk op de binnenstad van deze bank hebben ervoor gezorgd dat
nu alweer zo'n zes jaar nadat de krakers ontruimd zijn, er nog stukken van
dit voormalige kraakkomplex leeg staan en stonden.
Het kwam de ABN-AMRO zelfs goed uit dat hun produkt als lelijkste klont van
Amsterdam was aangemerkt. Men durfde daarna te zeggen ook de sloop ervan in
overweging te nemen. Niet dat het de bank om de lelijkheid gaat, zij zien
dat ze er wel eens verlies op kunnen leiden en zijn dan ook bereid om
nieuwbouw weer te slopen. Hadden de heren dit niet van tevoren kunnen
bedenken? Het is hen vaak genoeg verteld. Toen zij niet luisterden is er
massaal door het hele land aktie gevoerd tegen filialen van de bank.
Ontelbare ruiten sneuvelden en pinautomaten werden gesaboteerd met
telefoonkaarten bestreken met lijm. Wie niet horen wil, die moet maar
voelen.
Ook de gemeente, die aktief de investeringen van de ABN-AMRO had verdedigd,
treft blaam. Zij luisterden immers liever naar het grote geld dan de mening
van omwonenden en de bewoners van het komplex.
SPOK-Amsterdam
Naschrift squat.net: Het Spekulatie onderzoeks kollektief is een van de organisaties geweest die zich met de krakers en buurtbewoners sterk heeft gemaakt tegen de plannen voor de Kolk. Het SPOK is te bereiken op speculan@dds.nl of tel/fax 020-6206826