Er vormde zich een bewonersgroep in de loop van 1996. Deze bestond uit enkele krakers, gelegaliseerde etagekrakers. We wilden als woongroep verder en gingen de geijkte kanalen af om aan een gehuurde woongroepwoning te komen. Al snel bleek dat de wachttijd voor dergelijke woningen erg lang was en dat je dan na jaren wachten alsnog in een nieuwbouwklont zou kunnen worden gestopt. We besloten maar in onze oude gewoonte te vervallen en zochten een pand van een eigenaar die erom vroeg dat hij krakers op zijn dak zou krijgen. Een eerste actie, waarbij we samen met een andere groep twee panden van een speculant zouden kraken, werd afgeblazen vanwege een misverstand. Een medewerker van een kraakspreekuur, dat ons een van de twee panden had getipt, had dit adres later ook aan een andere bewonersgroep doorgegeven. Na wat verder rond gespeurd te hebben, viel ons oog op een leeg pand van Luske.

Op 7 juli 1996 wordt het pand Amstel 182 gekraakt. Eigenaar is H.J. Luske, die in onroerend goed land geen onbekende is. Hij bezit op het moment van de kraak een groot deel van de woonpanden en uitgaansgelegenheden in de Rembrandtpleinbuurt. Ook heeft hij zakelijk banden met een flink aantal onroerend goed magnaten, zoals bijvoorbeeld wijlen Jacob Kroonenberg. Luske heeft in kraakkringen een slechte reputatie. In 1982 heeft hij bijvoorbeeld het kraakpand de Lucky Luik met hulp van sportschoolhouder Jan Plas (kroongetuige in het drugsproces tegen Johan Verhoek, alias de hakkelaar) 's nachts door een knokploeg laten ontruimen. Dat Luske niet veel veranderd is, zal jaren later blijken, wanneer hij met een shovel inrijdt op het eind oktober 1997 gekraakte gebouw op het ADM-terrein. Er liggen op dat moment mensen in het pand te slapen en Luske krijgt dan ook een proces wegens poging tot doodslag aan zijn broek. Hij wordt ook veroordeeld, maar zijn straf is licht (namelijk enkele maanden diensverlenende taakstraf). Maar goed dat is dus van later orde.

Tijdens de kraak waren zo'n tachtig mensen aanwezig. Gezien de reputatie van de eigenaar is het pand meteen dicht gebarricadeerd en heeft men verdere voorzorgsmaatregelen genomen. Twee dagen na de kraak stond Luske voor het pand in zijn zilvergrijze mercedes, reed door en heeft diezelfde middag aangifte gedaan op overtreding van artikel 138 (huisvredebreuk) en artikel 429 strafrecht (het pand zou nog geen jaar buiten gebruik zijn). De "werkgroep Luske" schrijft in de dagen die hierop volgen een kleine brochure, waarin enkele onfrisse praktijken van de eigenaar tot op het moment van de kraak uit de doeken worden gedaan. Ook wordt melding gemaakt (in HKN, oktober '96) van het feit dat een pandje in de buurt, Amstel 198, al zeven jaar leeg staat. Helaas voelt niemand zich voorlopig aangesproken door deze hint.

Luske doet dus aangifte van overtreding van artikel 138 en 429. Hij beweerde dat Amstel 182 net en paar dagen voor de kraak verhuurd was aan een kantoorbedrijf. Bovendien zei hij dat het pand pas op 1 januari 1996 leeg was gekomen, waardoor het nog geen jaar leeg stond. Dit was voor de bewoners geen reden om van de kraak af te zien. Een half jaar leegstand is genoeg reden om een pand te kraken.

De Officier van Justitie denkt daar anders over en gaf Luske op het laatste punt gelijk; 429 werd toegekend en er mocht worden overgegaan tot ontruiming van het pand. De bewoners, werkgroep Luske en het SPOK (Spekulatie Onderzoeks Kollektief) zijn toen gaan lobbyen tegen ontruiming. Ontruiming zou namelijk zeker leegstand betekenen. Er was sprake van een zeer slechte staat van onderhoud en er zou dus eerst opgeknapt moeten worden, alvorens het pand verhuurbaar was. Bovendien zei Luske het pand in gebruik te willen nemen als kantoor. Volgens de leefmilieuverordening Rembrandtplein en omgeving was dit echter niet toegestaan! Slechts de begane grond zou als kantoor gebruikt mogen worden. Daarom is dan ook een raadsadres ingediend en een verzoek geschreven aan de burgemeester om geen politiebijstand bij ontruiming te verlenen. Ook kwam er een grote buurtpamflettenstroom op gang en kregen we steun van het wijkcentrum en de buurtraad. Dit alles had als resultaat dat de gemeente garanties van Luske wilde (bouwvergunningen), dat hij het pand na eventuele ontruiming daadwerkelijk in gebruik zou gaan nemen. Luske heeft de gemeente hier niet van weten te overtuigen, waardoor het pand voorlopig van ontruiming gespaard bleef.

Eind november '96 wordt er nog een pandje om de hoek van de Amstel bijgekraakt. Het is het pand aan de Wagenstraat 12. Ook dit is in eigendom bij de heer Luske en staat op dat moment al drie jaar leeg. Hoewel de bovenverdiepingen van dit pand al jaren dicht getimmerd stonden (het was niet als pension geschikt), beweert Luske opnieuw over een huurcontract te beschikken. Wederom wordt een raadsadres ingediend, waarbij succes niet uitblijft. Bewoners kunnen blijven. In februari van het jaar erop volgt nog een poging het pand met behulp van deurwaarder Groen ontruimd te krijgen. Bij deze oneigenlijke poging (op basis van ontbinding van een twee en een half jaar oud huurcontract met een vriendje van Luske) is ook buitendienstambtenaar Middeljans betrokken. De poging loopt stuk op een stalen voordeur. Middeljans sist nog iets over brandgevaar, maar dit heeft hij uiteindelijk niet hard kunnen maken. Pogingen om het pand door middel van een kort geding ontruimd te krijgen, lopen eveneens op niets uit.

Terug naar Amstel 182: Luske zou Luske niet zijn als hij het zomaar opgaf. Krakers van het pand Amstel 182 worden gedagvaard om begin december '96 voor het gerecht te verschijnen. Luske beweert een huurcontract te hebben getekend met iemand die in het pand een kantoor zou willen beginnen. Potentiële huurder is de heer J.W. Leloux. Leloux is volgens het SPOK een oude bekende van Luske. Hij bezit een bordeel op de Oudezijds Achterburgwal 80, dat hij van Luske heeft gekocht. Amstel 182 zou moeten dienen als kantoor voor "hotelbemiddeling". De bepaling in het huurcontract over het tappen van bier, het plaatsen van gokkasten en de handel in drugs laten weinig aan duidelijkheid te wensen over.

Aangezien er volgens de leefmilieuverordening geen woonruimte onttrokken mag worden in de Rembrandtpleinbuurt, verliest Luske het kort geding. De rechter merkt in het vonnis verder op dat Luske nog maar eens bij de gemeente moet informeren wat voor vergunningen waarvoor nodig zijn.

Het is een tijdje stil rond Amstel 182, tot in maart 1997 woningbouwvereniging Het Oosten van zich laat horen. De woningbouwvereniging heeft met Luske een deal gesloten. Al de panden die liggen in het blok Amstel-Wagenstraat-Amstelstraat, voor zover in eigendom bij Luske, worden door WBV Het Oosten aangekocht. Het bedrag dat hiervoor betaald is, ligt op ruim 26 miljoen gulden. Iets meer dan een miljoen gulden van de aankoop wordt gesubsidieerd door de gemeente. De gemeente is van plan om in de toekomst meer bezit van vage (criminele) eigenaren aan te kopen, onder ander op de Wallen. Dat de gemeente hier niet altijd evenveel mee bereikt zal later blijken, als ze in zee gaat met Luske over de ontwikkeling van het ADM-terrein. Het ADM terrein in het westelijk havengebied wordt ongeveer een maand na de verkoop van het Rembrandtpleinblok door Luske aangekocht voor het bedrag van, juist ja, 27 miljoen gulden. Jaren later zit de gemeente aan de onderhandelingstafel met Luske over de ontwikkeling van dit gebied. De vraagprijs van Luske voor het ADM-terrein is ondertussen opgeschroefd tot 90 miljoen

Het Oosten is dus de nieuwe eigenaar van het Rembrandtpleinblok en in juni '97 vindt er een voorlichtingsavond plaats voor de bewoners van het aangekochte bezit. Het Oosten maakt haar plannen bekend. Zij zegt geen winst te willen maken met het blok, "maar de huuropbrengsten moeten de aankoop op den duur terugbetalen". Dit wil zij bewerkstelligen door aan de gehele Amstel luxe huisvesting te realiseren. Aan de Amstelstraat moet middeldure huisvesting komen en in de Wagenstraat zou dan plaats moeten zijn voor sociale huisvesting. Bij sociale huisvesting gaat het dan om huren oplopend tot Fl 800,-. Verder wil men de woningen aan de binnenkant van het blok toegankelijk maken via enkele nu leegstaande ruimten op de begane grond.

Vreemd is dat Het Oosten haar plannen kennelijk al klaar heeft liggen zonder overleg met huidige bewoners. Bewoners met een geldig huurcontract zijn helemaal niet verplicht om mee te werken aan luxe renovatie, als zij hier geen zin in hebben.

Aangezien je als bewoners samen nu eenmal sterker staat dan alleen, wordt door de in het blok aanwezige krakers in samenwerking met Wijkcentrum D'Oude Stadt en enkele huurders een bewonerskoepel gevormd. De bedoeling is om verder overleg met Het Oosten via deze koepel plaats te laten vinden. Daarnaast helpt het wijkcentrum bewoners met het aanvragen van huurverlaging. De woningbouwvereniging houdt er namelijk de houding op na dat als men niet naar de huurcommissie stapt, er geen sprake van huurverlaging zal zijn. Dit terwijl men weet dat ex-huurders van Luske soms wel vijf keer teveel betalen voor de woning waar ze zitten. Zij hebben zich vanwege de woningnood door Luske tot een wurgcontract laten verleiden. Het Oosten is in eerste instantie niet bereid toe te geven aan de eis voor huurverlaging, wel zegt men toe de woningen op te willen knappen. Dit leidt er toe dat Het Oosten onder de bewoners bekend komt te staan als "Luske met subsidie".

Er gebeurt nu een lange tijd niets. Veel van de in het blok aanwezige panden kampen met ernstig achterstallig onderhoud. Hoewel al verschillende bewoners contact hebben gezocht met de woningbouwvereniging (we spreken nu over december '97), is er tot nu toe nog nergens iets aan concreet opknapwerk verricht. Op informatiebijeenkomsten worden bewoners door Het Oosten in het gelijk gesteld, maar tot echte daden komt het niet.

Steeds meer bewoners verdwijnen uit het blok. Zij kunnen met "stadsvernieuwingsurgentie" en een verhuiskostenvergoeding van Fl 8000,- naar eigen smaak een woning uitkiezen elders in de stad. Zo krijgt Het Oosten toch op vrij gemakkelijke manier haar zin. Krakers en een tweetal huurders blijven proberen een buurtoverleg te organiseren en zoeken nu en dan de publiciteit, maar behalve dat dit het Oosten grijze haren bezorgt, haalt het niet veel uit.

In juni '97 is er een gesprek geweest tussen bewoners van de gekraakte panden en de WBV. Hierin gaf de WBV aan dat er misschien legalisatie van de bewoners aan de Wagenstraat mogelijk is. Voor de Amstel zou dit absoluut niet aan de orde zijn, hier moet dure huisvesting komen. Over eventuele vervangende huisvesting (als groep) zou te praten zijn. Bewoners hebben aangegeven dat onderhandelingen over hun panden niet los gezien kunnen worden van dat wat in de bewonerskoepel besproken wordt. Het volgende gesprek wordt dan ook pas weer gehouden na september, als er weer een overleg heeft plaatsgevonden tussen Het Oosten en de bewonerskoepel.

In december van dit jaar is er nog weinig veranderd. Bewoners van de gekraakte panden geven aan voorlopig geen aanleiding te zien tot verdere onderhandelingen.

Eind december '97 wordt dan eindelijk het pandje aan de Amstel 198 gekraakt. Ook op Wagenstraat 3 zitten inmiddels krakers. Het Oosten stelt zich hard op. Zij geeft aan deze kraken "laffe acties" te vinden, omdat de panden inmiddels bij hun in eigendom zijn. Van een woningbouwvereniging hoor je volgens Het Oosten kennelijk niet te kraken. Het Oosten geeft dan ook aan absoluut niet te willen onderhandelen met bewoners van Amstel 198 en Wagenstraat 3. Sterker nog, een medewerker van Het Oosten heeft tijdens de kraak van nummer 198 een bewoner van 182 zien rondlopen en eist nu dat de kraak door hen ongedaan wordt gemaakt, alvorens verder te gaan in overleg. Bewoners van Amstel 182 geven aan dit geenszins van plan te zijn en Het Oosten krabbelt terug. Wel doet ze aangifte van huisvredebreuk van Amstel 198 (er zou een week na de kraak een kraakwacht gaan wonen). Verder gebeurt er voorlopig niets. In december '99 wordt het pandje na een rechtszaak ontruimd. Bewoners van Wagenstraat 3 geven aan vrijwillig te zullen vertrekken als Het Oosten daar beginnen wil.

Hierna volgt een lange periode, waarin af en toe onderhandeld wordt, maar soms ook maanden niets gebeurt. De plannen voor het Amstelblok liggen wat Het Oosten betreft vast. Er is weinig belangstelling hiervoor bij reguliere huurders en steeds meer bewoners verhuizen naar een woning van Het Oosten elders in de stad. Dit doet bewoners van Amstel 182 en Wagenstraat 12 ertoe besluiten met Het Oosten in onderhandeling te gaan over legalisering. Enkele belangrijke data en afspraken worden hier op een rijtje gezet.

In een bespreking van februari 1998 doet Het Oosten eindelijk toezeggingen rond prijzen van huurwoningen in het blok. Men legt zich vast op het feit dat de huren niet hoger mogen zijn dan 100 % maximaal redelijk. Een toezegging, die niet meer dan normaal zou moeten zijn voor een woningbouwvereniging en die dus eigenlijk bijna een jaar te laat komt. Wel wordt beloofd dat daar waar meer dan 100 % wordt betaald, dit met terugwerkende kracht tot het moment van aankoop van het blok door Het Oosten wordt teruggedraaid. Het plan om in de Wagenstraat sociale huisvesting te realiseren blijft staan.

Voor de gekraakte panden geldt nog steeds hetzelfde aanbod: legalisering van bewoners van Wagenstraat 12 in deze straat en bewoners van Amstel 182 als groep elders.

Begin juni '98 schrijven bewoners van beide kraakpanden in een brief naar Het Oosten dat ze, ondanks bezwaren tegen het feit dat er teveel sociale huurwoningen uit het blok verdwijnen, bereid zijn over legalisering te praten. Het Oosten verwacht in september van dat jaar een inventarisatie van haar bezit in dat blok te hebben afgerond (anderhalf jaar na aankoop!). Onderhandelingen worden uitgesteld tot na deze inventarisatie.

In november '98 komt Het Oosten met een concreet aanbod voor de bewoners van Amstel 182. Het betreft twee panden gelegen op de hoek Bilderdijkstraat/Kinkerstraat. Hert oorspronkelijk voorstel is echter om hier zes mensen te huisvesten en vier in de Wagenstraat. Dit terwijl de WBV weet dat er op de Amstel vier mensen wonen en in de Wagenstraat zes. Bewoners geven aan, aan hun eigen woongroep te hechten. Dit betekent zes mensen in de Wagenstraat en vier elders. Wat betreft de invulling van de vervangende huisvesting (geen onnodige investeringen die de huurprijs verhogen) geeft Het Oosten aan zich hierin flexibel op te stellen. Eind november is rond dat bewoners van Amstel 182 in principe naar de panden in Oud-West gaan, terwijl in de Wagenstraat nog eens zes mensen gehuisvest worden. Het Oosten zegt in het Amstelblok te willen beginnen met de plannen voor Amstel 182 en Wagenstraat 1 en 3. Op de begane grond moet een bedrijfsruimte komen. Bovenliggende woningen worden aan de Amstelkant luxe huisvesting, terwijl aan de Wagenstraat sociale woningbouw blijft bestaan. De planning voor Wagenstraat 12 ligt een tot enkel jaren later. Dat betekent dat er met de legalisering van bewoners van Amstel 182 begonnen wordt. Wagenstraat 12 blijft voorlopig in gedoogde staat.

In de periode die volgt wordt er voornamelijk onderhandeld over huurprijs, indeling en aankleding van de woningen op de hoek van de Kinkerstraat/Bilderdijkstraat. Ook is de vorm van het huurcontract een punt van discussie. Deze onderhandelingen leiden tot een voor de bewoners redelijke deal. Er komt groepshuisvesting, met voor alle bewoners een eigen kamer en een gezamenlijke woonkamer. Daarnaast is er nog een gemeenschappelijke zolder. De huurprijs is zeer redelijk en de contractvorm is zo, dat als er iemand vertrekt, de bewoners zelf hun nieuwe huisgenoot kunnen bepalen. Het Oosten zegt toe zo snel mogelijk benodigde vergunningen aan te vragen om met verbouwing te kunnen beginnen.

In maart 1999 heeft Het oosten nog niets van zich laten horen. Via het wijkcentrum in Oud-West vernemen de bewoners dat Het Oosten nog bezig is met het aanvragen van vergunningen.

Bewoners van Amstel 182 sturen de woningbouwvereniging een brief, waarin zij hun ongenoegen uiten. De panden staan al veel te lang leeg. Het Oosten had sneller kunnen handelen door eerder vergunningen aan te vragen. Bovendien moeten de bewoners via de wijkcentra d'Oude stadt en Oud-west vernemen hoe zaken er voor staan. Het Oosten laat niets van zich horen...

Tot in september een brief van Het Oosten bij Amstel 182 op de mat valt. Men wil graag op korte termijn overleg en wel over een week. Graag wil men dan meteen dat alle bewoners aanwezig zijn, "zodat ook echte afspraken gemaakt kunnen worden". Namens de woongroep gaan twee bewoners naar het overleg.

In de periode kort hierop volgt nog een tweetal afspraken. Er wordt overeenstemming over bouwtekeningen bereikt, er volgt een concreet huurvoorstel en het startsein voor verbouwing wordt gegeven. Het Oosten geeft aan de week voor kerst op te kunnen leveren.

Eind december '99 stuurt Het Oosten de bewoners weer een brief. Hierin wordt aangegeven dat de oplevering van de panden hoek Kinker/Bilderdijk wordt uitgesteld. Dit onder andere in verband met de gevel die pas in januari 2000 gereinigd kan worden. Voordat het moment van verhuizing daar bleek te zijn, gooit het Oosten de kont tegen de krib. De nieuwe 'sociaal begeleider' van het projekt, Hajo Flink, weigert de woongroep van de Amstel 182 het cooptatierecht(= bepalen wie er evt. nieuw in de woongroep komt) toe te kennen, hoewel hier in het verleden duidelijke afspraken over zijn gemaakt. Na interventie van het ASW blijkt dat het Oosten verkeerde vergunningen had aangevraagd en daarom 'niet in staat zou zijn' dit cooptatierecht te verlenen. Ondertussen heeft het Oosten de fout rechtgetrokken en is de sleutel overhandigd. Een foto van het nieuwe pand vind je hier.

Met Wagenstraat 12 gebeurt voorlopig helemaal niets. De bewoner van een in diezelfde straat gelegen pand (diamantair Stoeltie) zegt bij nader inzien niet te willen verhuizen. Het plan was dat hij naar een pand aan de Amstel zou gaan. Zo zou in zijn woning aan de Wagenstraat sociale huisvesting voor de groep uit nummer 12 gerealiseerd kunnen worden.

Nog steeds blijven wij ons betrokken voelen bij de gang van zaken rond de Wagenstraat. Er is door de kraakpanden immers geaccepteerd dat de Amstelgroep uit de buurt zou verhuizen en de andere groep zou blijven. Ons inziens kan deze afspraak niet opengebroken worden. Uiteindelijk moet ook in de Wagenstraat betaalbare sociale groepshuisvesting komen. Dit kan echter nog wel een kwestie van jaren zijn.

Als je iets kraak, wacht dan niet tot er een dagvaarding binnen rolt, maar blijf altijd actief betrokken bij wat er gebeurt. Zoek contact met buurtgroepen, informeer betrokkenen over je beweegredenen en activiteiten en hou de vinger aan de pols. Wees je eigenaar het liefst een stap voor.

Misschien zit je helemaal niet zo te wachten op legalisatie, maar het uitdragen van een boodschap of het rekken van je woongenot kost ook de nodige inspanning. Als je niet helemaal weet hoe je zaken aan moet pakken: vraag krakers om je heen, ga naar een kraakspreekuur bij jou in de buurt of kom langs op het SPOK.

Gegroet, de bewoners

Amstel 182 is herkraakt op 10 februari 2002 nadat het oosten weer enkele jaren niets gedaan had. Lees hierover het persbericht